«Ζωή κάτω απ’ τον ίδιο ουρανό»...

...Αυτή η εμβληματική -τολμώ να γράψω- αποστροφή του Παναγή Παναγιωτόπουλου* όταν αναφέρεται στις κοινές προσλαμβάνουσες, εμπειρίες και προσδοκίες τής μεσαίας τάξης τής μεταπολίτευσης, ήρθε στο νου μου κοιτάζοντας κάποια στιγμή προς τον ουρανό· ήμουν σίγουρα επηρεασμένος από τ’ ακούσματα του Συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών με θέμα την «Καμπύλη της Μεταπολίτευσης»**, στο οποίο ο καθηγητής πραγματοποίησε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία.

Η Νούκα απολάμβανε την ευδαιμονία τής πρωινής βόλτας μουσουδίζοντας στο γκαζόν της πρασιάς αναζητώντας ενδιαφέροντα ερεθίσματα κι εγώ κοντοστεκόμουν ακολουθώντας τον ρυθμό της ιχνηλατώντας εικόνες της γειτονιάς και στιγμές από τη ζωή της πόλης. Χώροι οικείοι, με ευρυχωρία και απλωσιές, πρόσωπα ευχάριστα, ευκατάστατα, εν πολλοίς γνωστά, που αισθάνομαι ότι εξακολουθούν να διαγράφουν τις ίδιες τροχιές και ν’ ακολουθούν τις ίδιες διαδρομές απ’ όταν τα γνώρισα· πόσο λάθος.

Ούτε κάν ο χώρος που κινούμαι είναι πια ίδιος, πόσο μάλλον οι άνθρωποι, εμείς, οι γείτονες, οι γνωστοί, αλλά κι οι άγνωστοι. Αλήθεια, τώρα που το σκέφτομαι, ακόμα δεν έχω συνειδητοποιήσει πόσο έχει αλλάξει η σύνθεση του κοινωνικού περίγυρου, της γειτονιάς, εκείνων που έφυγαν, των μαγαζιών που έχουν κλείσει, τα νέα που άνοιξαν ή που «άλλαξαν χέρια». Πόσα παιδιά κυκλοφορούν πηγαίνοντας σχολείο κι έχουν γεννηθεί πριν έξι ή εφτά χρόνια, το 2015 ή το 2016· αν είναι δυνατόν!

Τι να πει σ’ αυτά τα παιδιά, αλλά και τα πιο μεγάλα που πηγαίνουν γυμνάσιο ή λύκειο, η λέξη «μεταπολίτευση»; «’Ασε μας ρε μπάρμπα!...» Κι έχουν δίκιο, όλοι αυτοί οι... «βασιλιάδες», οι γόνοι οικογενειών της μεταπολίτευσης -της «ατομιστικής δημοκρατίας των συναισθημάτων», που όχι μόνο αισθάνονται και είναι μακριά και «ξένοι» από το γεγονός, αλλά, πολύ περισσότερο, αντιλαμβάνονται έστω και σαν αντίλαλο στο παιχνίδι τους ή  το διάβασμά τους, την περιρρέουσα μελαγχολία της μεταμνημονιακής Ελλάδας, την ανασφάλεια και το άδηλο και νεφελώδες μέλλον· το δικό τους ατομικό μέλλον.

Έρχονται στο μυαλό μου περιπτώσεις, γνωστά γεγονότα, πρόσωπα, βιβλία, γνώμες, και τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο σαν κομμάτια ενός παζλ που τα κομμάτια του βρίσκονται σκόρπια μέσα μου· δεν είναι ό,τι καλύτερο για πρωινή βόλτα -η Νούκα σαν να το αντιλαμβάνεται και κοντοστέκεται κοιτάζοντάς με απορημένη να κοιτώ κάθε τόσο προς τα πάνω· η χρεοκοπία ήταν -κατ’ εμέ- το δραματικό τέλος της περιόδου που ονομάστηκε μεταπολίτευση.

Ο ουρανός που βλέπουμε πλέον κοιτώντας ψηλά δεν είναι ο ίδιος, λίγο – πολύ μέσα μας το ξέρουμε, αλλά η παραδοχή προϋποθέτει ψυχικά αποθέματα, κότσια κι ειλικρίνεια· δεν είναι εύκολο. Ίσως κι ο ουρανός που για δεκαετίες, αυτά τα πενήντα χρόνια της μεταπολίτευσης, κοιτούσαμε να μην ήταν ακριβώς ο ίδιος, ίσως τον βλέπαμε υπό το πρίσμα ή απ’ τη γωνιά που μας βόλευε, μικρή έχει όμως σημασία.

Σημασία έχει -κατ’ εμέ και πάλι- ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε πως, κοιτώντας ψηλά, δεν θα μεγαλοπιανόμαστε, θα χανόμαστε και θα σκοντάφτουμε στο παραμικρό, αλλά θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές στερέωμα -ουρανό ας το πούμε επί το ποιητικότερο για να έρθουμε και στα λόγια του Παναγή Παναγιωτόπουλου-, που θα χωρά και θα σκεπάζει όλους ίσα και δίκαια, έστω κι αν αυτό προϋποθέτει να αντιπαλέψουμε και να τα βάλουμε με συννεφιές, μπόρες και -τον ίδιο ακόμα- τον κακό μας τον καιρό.

*Παναγής Παναγιωτόπουλος https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/16909-panagis-panagiotopoulos

** "Η Καμπύλη της Μεταπολίτευσης" - Συνέδριο Κύκλου Ιδεών https://www.youtube.com/watch?v=oduigmN_aac&t=22819s